Istnieje silny, ale odwrotny związek między zachowaniem polskiej giełdy a kursem złotego do walut obcych (głównie dolara amerykańskiego). W tym artykule omówimy czynniki fundamentalne, psychologiczne i rynkowe, które wpływają na kształtowanie się kursu walutowego. Zrozumienie ich działania pozwoli Ci lepiej zrozumieć zachowanie giełdy.
W polskiej gospodarce, gdzie kurs walutowy jest płynny, relacja cen polskiego złotego do walut obcych, zwłaszcza do USD i EUR, ma duże znaczenie dla podmiotów gospodarujących, w tym spółek giełdowych. Dla inwestora zagranicznego niska cena złotego do waluty obcej zwiększa atrakcyjność inwestycji w akcje polskich spółek. W przypadku drogiej złotówki sytuacja jest odwrotna. Ceny akcji wyrażone w złotym są dla inwestorów droższe i mniej atrakcyjne.
Wzrostom na warszawskiej giełdzie zwykle towarzyszy spadek kursu USD/PLN. Odwrotnie – spadki na giełdzie zazwyczaj wiążą się ze wzrostem kursu USD/PLN. Zależność jest silna i ma przeciwny kierunek.
Czynniki, które wpływają na kurs walutowy
Poziom kursu złotego do USD i EUR jest ważny dla analizy gospodarki. Przyjrzyjmy się podstawowym czynnikom, które wpływają na kurs walutowy w długim i krótkim okresie. Wśród tych czynników znajdują się również te o charakterze rynkowym i psychologicznym.
Do czynników fundamentalnych w krótkim okresie należą:
- tempo wzrostu gospodarczego
- wysokość realnej stopy procentowej
- tempo wzrostu cen
Wzrost gospodarczy
Im szybszy wzrost gospodarczy w danym kraju, tym korzystniej wpływa to na jego walutę. Dane dotyczące tempa rozwoju pokazują kondycję gospodarki. Jeśli inwestorzy zauważą, że gospodarka danego kraju rośnie szybciej niż w innych państwach, chętniej lokują tam swój kapitał. To z kolei prowadzi do umocnienia waluty tego kraju.
Oczywiście, przedstawiony mechanizm to tylko ogólne założenie, ponieważ w gospodarkach, które w warunkach szybkiego tempa rozwoju gospodarczego potrzebują znacznego importu zaopatrzeniowego, może wystąpić efekt odwrotny. W takich przypadkach liczne badania empiryczne pokazują, że tempo wzrostu importu towarów będzie wyższe niż dynamika PKB.
Żadna gospodarka nie jest w pełni samowystarczalna, więc zwiększenie produkcji spowoduje jeszcze większe zapotrzebowanie na dobra pośrednie i kapitał potrzebny do ich wytwarzania. Oznacza to, że import towarów z zagranicy może przewyższać eksport, a efekt netto będzie prowadził do zwiększonego popytu na dobra zagraniczne. W rezultacie wzrośnie podaż krajowej waluty, co doprowadzi do obniżenia jej wartości. Można więc stwierdzić, że wpływ wzrostu PKB na kurs walutowy zależy od charakteru i struktury danej gospodarki.
Wysokość realnej stopy procentowej
Wyższa realna stopa procentowa w Polsce oznacza, że inwestowanie pieniędzy w kraju staje się bardziej opłacalne, ponieważ można uzyskać wyższy zwrot z inwestycji. Inwestorzy z zagranicy będą wymieniać swoje waluty na złotówki, co zwiększy podaż waluty zagranicznej, co z kolei spowoduje wzrost kursu złotego w stosunku do waluty obcej. Natomiast wyższa realna stopa procentowa za granicą spowoduje odpływ kapitału za granicę, co zwiększy popyt na walutę zagraniczną i doprowadzi do spadku kursu złotego, czyli jego deprecjacji.
Tempo wzrostu cen
Wyższe tempo wzrostu cen w Polsce sprawia, że towary krajowe stają się coraz mniej konkurencyjne w porównaniu do towarów zagranicznych, ponieważ ich ceny rosną szybciej. Zwiększa to popyt Polaków na towary zagraniczne i chęć wymiany złotówek na walutę zagraniczną. W efekcie rośnie zapotrzebowanie na waluty obce, co sprawia, że ich wartość rośnie, a złotego spada. W tym samym czasie zagranica również ogranicza popyt na drożejące towary polskie, co prowadzi do spadku popytu na złotówki, a to skutkuje dalszą deprecjacją złotego.
W dłuższym terminie kursy walut dążą do równowagi na podstawie parytetu siły nabywczej, czyli zasady, że te same dobra powinny kosztować tyle samo w różnych krajach po przeliczeniu na wspólną walutę.
Ta zasada działa jednak tylko w teorii, ponieważ handel zagraniczny wiąże się z kosztami, takimi jak transport i cła. Dodatkowo, nie wszystkie usługi można eksportować, a to właśnie one stanowią dużą część gospodarki w krajach rozwiniętych.
Realny efektywny kurs walutowy
Z długoterminowej perspektywy warto przede wszystkim analizować poziom realnego efektywnego kursu walutowego. Realny efektywny kurs walutowy to koszt dóbr zagranicznych wyrażony w dobrach krajowych. Uwzględnia on nominalny kurs walutowy, a także różnice w poziomie cen w kraju i za granicą. Innymi słowy, jest to miara kursu skorygowanego o te różnice, dzięki czemu lepiej oddaje faktyczną siłę nabywczą waluty.
Istnieje również alternatywna definicja realnego kursu walutowego, która mówi, że jest to względna cena dóbr importowanych do eksportowanych. Odwrotność tej miary – stosunek cen dóbr eksportowanych do importowanych – to krajowe terms of trade. Definicja ta, przyjmuje, że wszystkie dobra podlegają wymianie, co oznacza, że równowaga światowa wyznacza realny kurs walutowy. Jednym ze sposobów jego obliczenia jest wykorzystanie różnicy w ważonych wskaźnikach
inflacji bazowej między Polską a zagranicą.
Z długoterminowej perspektywy najważniejszym czynnikiem wpływającym na realny kurs walutowy są różnice w produktywności między krajami. Jeśli w danym kraju produktywność rośnie szybciej niż w innych, to jego waluta powinna w dłuższym czasie realnie się umacniać.
Zmiany realnego efektywnego kursu walutowego mogą wynikać ze zmiany w przepływach na rynku walutowym. Przykładowo, wpływ mogą mieć takie czynniki jak:
- wycofywanie się banków z oferowania kredytów hipotecznych w obcych walutach
- zabezpieczanie ryzyka kursowego (hedging) przez polskie firmy
- inne czynniki widoczne w statystykach bilansu płatniczego
Wpływ innych czynników
Oprócz podstawowych czynników gospodarczych ważną rolę w kształtowaniu kursów walutowych odgrywają czynniki psychologiczne i rynkowe. W praktyce rynek walutowy jest bardzo skomplikowany – kursy często mocno się zmieniają, nawet gdy fundamenty gospodarki wcale na to nie wskazują.
Warto pamiętać, że rynek walut to nie tylko bieżące transakcje, ale też kontrakty terminowe na rynku FOREX. Oczekiwania inwestorów, spekulacje i różnica między momentem zawarcia kontraktu a faktyczną dostawą sprawiają, że samo patrzenie na tradycyjne czynniki gospodarcze to za mało, żeby w pełni zrozumieć co się dzieje z kursem walut.
Na rynek walut napływają ogromne ilości kapitału spekulacyjnego, a dodatkowo od 2008 roku luźna polityka największych banków centralnych na świecie jeszcze bardziej zwiększyła znaczenie czynników rynkowych.
Pamiętaj
- Istnieje silna i odwrotna relacja między zachowaniem polskiej giełdy a kursem USD/PLN
- Mocna giełda zwykle prowadzi do wzmacniania złotego
- Kiedy złotówka jest słaba, inwestor zagraniczny ma przewagę nad inwestorem polskim, ponieważ kupuje polskie aktywa za tanią złotówkę, którą wymienia za drogie dolary.
- Czynniki fundamentalne, które wpływają na kurs złotego w krótkim terminie to tempo wzrostu gospodarczego, wysokość realnej stopy procentowej i tempo wzrostu cen.
- Oprócz czynników fundamentalnych, które wpływają na kurs złotego, istotne są także czynniki psychologiczne i rynkowe, które powodują, że fluktuacja waluty jest większa niż jej wartość fundamentalna.
