Jak bezpiecznie korzystać z internetu?

Internet to narzędzie niezbędne do pracy, zarządzania finansami, kontaktu ze światem. Ale to również pole minowe, na którym nieuważny użytkownik może stracić znacznie więcej niż tylko dobre samopoczucie. Cyberprzestępcy coraz częściej korzystają z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, by tworzyć jeszcze bardziej przekonujące kampanie oszustw. Sprawdź, jakie są aktualne zagrożenia i sposoby, jak się przed nimi skutecznie chronić.

Phishing 2.0, czyli jak nie dać się złowić

Nowoczesny phishing (oszustwo, która polega na wyłudzaniu poufnych informacji) to nie tylko klasyczne wiadomości e-mail od „Twojego banku”. W 2025 roku ataki są bardziej personalizowane i przekonujące niż kiedykolwiek wcześniej. Phishing to wciąż jedno z najpopularniejszych oszustw internetowych. Obecnie pojawiające się tu i tam jego przykłady są bardziej wyrafinowane niż kiedyś – do tworzenia e-maili i wiadomości tekstowych oszuści mogą wykorzystywać algorytmy AI,  co przekłada się na lepszy tekst, zwykle bez błędów, dobrze naśladujący oficjalne treści.

Jak się bronić?

• Zawsze dokładnie sprawdzaj adres nadawcy: jakakolwiek różnica między znanym ci adresem, a tym z wiadomości musi wzbudzić twoją nieufność.
• W razie wątpliwości nie klikaj w linki w wiadomości.
• Szczególnie uważaj na wiadomości z prośbami o pilne działanie („Twoje konto zostanie zablokowane!”, „Ostatnie wezwanie do zapłaty”).
• Pamiętaj, że nawet neutralny w wymowie mejl „Dziękujemy za zakupy. W załączniku znajdziesz dowód obciążenia Twojej karty płatniczej” może być podrobiony. Zawsze zaczynaj od sprawdzenia „czy to wiadomość faktycznie jest do mnie, czy to moich zakupów dotyczy”.
• Zgłaszaj przypadki tego rodzaju oszustw do CERT Polska (https://incydent.cert.pl/).

Psychologiczne sztuczki cyberprzestępców – jak działają na nasz umysł?

Cyberprzestępcy rzadko atakują przypadkowo. Ich metody opierają się na dobrze znanych mechanizmach psychologicznych, które od lat wykorzystywane są w reklamie, negocjacjach czy manipulacjach społecznych. W sieci jednak ich celem nie jest sprzedaż produktu, ale wyłudzenie danych lub pieniędzy.

Strach i presja czasu
Najczęstszą techniką jest wzbudzanie lęku i wymuszanie szybkiej decyzji. Komunikaty typu: „W ciągu 24 godzin Twoje konto zostanie trwale zablokowane!” mają na celu skłonienie cię do wyłączenie racjonalnego myślenia i uruchomienie automatycznej reakcji.

Autorytet i zaufanie
Podszywanie się pod banki, urzędy, a nawet znajomych działa, ponieważ automatycznie ufamy rozpoznawalnym markom i ludziom. Spoofing (np. podszywanie się pod numery telefonów) i phishing (np. podszywanie się w wiadomościach mejlowych przez używanie nazwy znanej firmy lub jej logo) opierają się właśnie na tej zasadzie – nadawca wygląda znajomo, więc nie zadajemy pytań.

Chciwość i okazja
„Wygrałeś iPhone’a!”, „Zainwestuj teraz i zyskaj 1000 zł w jeden dzień!” – to klasyczne przykłady grania na emocjach związanych z szybkim zyskiem. Mechanizm „łatwego zarobku” działa – wyłącza naszą czujność, rozbudza nasze oczekiwania do otrzymania dużych pieniędzy.

Jak się bronić?
Znajomość tych mechanizmów to pierwszy krok do obrony. Warto zatrzymać się, przeczytać wiadomość dwa razy, a przede wszystkim – zadawać pytania. Im bardziej emocjonalna reakcja, tym większe prawdopodobieństwo, że właśnie jesteśmy celem manipulacji. Zachowuj czujność – cyberprzestępcy atakują nie komputer, lecz człowieka przed ekranem.

Złośliwe oprogramowanie – malware, ransomware i trojany bankowe

Cyberprzestępcy nie muszą się włamywać przez drzwi, skoro mogą wejść przez okno – a tym oknem bywają nasze nieaktualne aplikacje i lekkomyślnie klikane pliki. Malware (szkodliwe oprogramowanie, popularnie zwane wirusami komputerowymi) przybiera coraz to nowe formy. Może szpiegować użytkownika, np. rejestrując naciśnięcia klawiszy czy zbierając dane logowania, wyświetlać niechciane reklamy, często zbierając dane o aktywności użytkownika, ukrywać obecność innych złośliwych programów, dając atakującemu zdalny dostęp czy przejmować kontrolę nad komputerem, by użyć go w większej sieci zainfekowanych maszyn (np. do zmasowanych ataków na inne systemy). Z kolei malware typu ransomware blokuje dostęp do plików – szyfruje je! – i żąda okupu za odszyfrowanie, a trojany bankowe, jeśli został uruchomione na smartfonie lub komputerze, mogą próbować przechwytywać poufne dane logowania i przesyłać je do przestępców.

Jak się bronić?

• Regularnie twórz kopie zapasowe swoich danych – dokumentów, zdjęć, filmów, poczty itd. i przechowuj je niepodłączone do komputera (np. w szufladzie).
• Nie otwieraj załączników z podejrzanych wiadomości, nie pobieraj plików i programów z niezaufanych źródeł
• Na komputerze zainstaluj oprogramowanie antywirusowe, a na smartfonie korzystaj co najmniej z wbudowanych mechanizmów ochronnych (np. Google Protect).

Spoofing – podszywanie się pod zaufane instytucje

To, że numer dzwoniącego wygląda znajomo, nie znaczy, że po drugiej stronie jest ktoś, komu możesz zaufać. Niestety, nowe technologie dają oszustom możliwość podszycia się pod dowolny numer telefonu. U ciebie wyświetli się numer znajomej firmy, a może nawet i jej nazwa, jeśli masz ten numer wpisany na swoją listę kontaktów (albo używasz mechanizmów identyfikacji dostępnych w telefonie), a w rzeczywistości połączenie zainicjował oszust.  Ty myślisz, że rozmawiasz z godną zaufania osobą, podającą się za pracownika banku, policji czy urzędu, a w praktyce może się okazać, że po drugiej stronie jest świetnie przygotowany oszust.

Jak się bronić?

W razie wątpliwości zakończ rozmowę i sam/sama zadzwoń na znany ci numer lub oficjalny numer infolinii. Wtedy masz 100% pewności, że rozmawiasz z właściwą osobą.

Zachowaj zasadę ograniczonego zaufania. Nie podawaj przez telefon żadnych poufnych informacji, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do tożsamości dzwoniącej osoby lub celu rozmowy.

Silne hasła

Hasło to nie tylko nic nieznacząca kombinacja znaków – to klucz do Twoich pieniędzy i prywatności. Im silniejsze, tym bezpieczniejsze. Silne hasło to podstawa – przede wszystkim długie, co najmniej 12 znaków. A 15 znaków jeszcze lepiej i wcale nie musi zawierać znaków specjalnych – to przede wszystkim liczba znaków w haśle stanowi o jego sile.

Jak się bronić?

• Dobre hasło powinno mieć co najmniej 12 znaków, może zawierać litery, cyfry i znaki specjalne, ale przede wszystkim powinno być długie.
• Jeśli masz wybrać hasło skomplikowane (m.in. ze znakami specjalnymi), ale krótsze, lub hasło dłuższe (nawet bez takich znaków), to wybierz to dłuższe. Np. hasło „M1ck#iewicz$” jest słabsze niż „MiejSerceiPatrzajwSerce”. No i to drugie jest dużo łatwiejsze do zapamiętania, prawda?
• Bardzo ważne: dla każdej usługi (banku, sklepu internetowego, poczty, portalu społecznościowego itd.) musisz mieć inne hasło. Inaczej, jeśli np. ze sklepu wyciekną twoje dane i hasło, to ryzykujesz utratą dostępu do wszystkich innych miejsce, gdzie było to samo hasło.
• Tam, gdzie masz taką możliwość (serwisy społecznościowe, poczta, niektóre sklepy, portale z grami) korzystaj z uwierzytelniania dwuskładnikowego (2FA), najlepiej przez aplikację (np. Authy, Google Authenticator).

Czego kategorycznie nie robić w sieci?

Nie każda sytuacja wymaga specjalistycznej wiedzy. Czasem wystarczy po prostu zdrowy rozsądek i znajomość podstawowych zasad.

• Nie przesyłaj skanów dokumentów nieznanym podmiotom.
• Nie publikuj danych osobowych ani finansowych na social media.
• Nie klikaj w linki od nieznanych osób na Facebooku, LinkedIn czy Instagramie.

Finanse pod kontrolą: jak chronić dane bankowe?

Twoje konto bankowe to skarbiec, a jego cyfrowy zamek wymaga kilku warstw zabezpieczeń. Trzymanie pieczy nad finansami to także kwestia systematyczności i uwagi.

• Sprawdzaj regularnie historię transakcji.
• Włącz powiadomienia (PUSH, SMS) o każdej operacji.
• Ustaw limity operacji i płatności online.
• Do logowania możesz korzystać z biometrii (odcisk palca, rozpoznawanie twarzy), gdy to możliwe.

W sieci nie ma miejsca na bezrefleksyjność. Oszuści działają coraz sprytniej i szybciej, ale Twoja wiedza, ostrożność i odpowiednie narzędzia mogą być skuteczną barierą ochronną. Bądź jak dobry inwestor: analizuj ryzyko, sprawdzaj fakty i nigdy nie podejmuj decyzji pod wpływem emocji.

Cyberbezpieczeństwo to nie luksus, lecz konieczność. Świadome decyzje, regularne aktualizacje, rozwaga w sieci i umiejętność rozpoznawania zagrożeń to Twoje najlepsze aktywa. Pamiętaj, czasem drobne zaniedbanie może kosztować Cię znacznie więcej, niż wydawało się na początku.

Nie daj się zaskoczyć. Zadbaj o siebie, swoje dane i swoje pieniądze. Bezpiecznego surfowania!