Edukacja finansowa dla młodzieży to temat, który nabiera coraz większego znaczenia w społeczeństwie i odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości młodych ludzi. Posiadanie umiejętności zarządzania finansami pozwala na świadome podejmowanie decyzji, które wpływają na długoterminową stabilność i dobrostan.
Pierwsze konto bankowe – kiedy i po co?
Zakładanie pierwszego konta bankowego to ważny krok w finansowej edukacji dzieci i młodzieży. To nie tylko narzędzie, które umożliwia praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy, ale również okazja do nauki odpowiedzialności i samodzielności. Uczy oszczędzania i mądrego dysponowania zgromadzonymi środkami. Idealnym momentem na otwarcie pierwszego konta jest wiek 11-14 lat, kiedy to młodzież zaczyna zarządzać swoimi drobnymi wydatkami. Dla rodziców jest to też okazja do poznania zwyczajów finansowych swojego dziecka poprzez możliwość kontroli (wgląd w transakcje), na co wydaje ono pieniądze i jak radzi sobie z oszczędzaniem. Taką możliwość oferuje Konto Dla Ciebie Junior, dedykowane dla najmłodszych dzieci poniżej 13. roku życia.
Stopień samodzielności, na jaki możemy pozwolić naszym podopiecznym, zależy od indywidualnych umiejętności i dojrzałości. Dając dziecku większą swobodę w zarządzaniu własnymi środkami, uczymy je odpowiedzialności. Pamiętajmy, że posiadane umiejętności ekonomiczne dzieci rosną wraz z etapem edukacji. Dlatego ważne jest, aby stopniowo zwiększać zakres tej swobody, zaczynając od prostych zadań, takich jak zarządzanie wydatkami na codzienne potrzeby, po bardziej złożone, takie jak planowanie oszczędności na większe cele.
Z przeprowadzonego przez Narodowy Bank Polski badania „Diagnoza stanu wiedzy i świadomości ekonomicznej dzieci i młodzieży w Polsce 2022” wynika, że to właśnie temat oszczędzania najbardziej interesuje młodsze dzieci. Natomiast w kręgu zainteresowań tych starszych leżą inwestycje na giełdzie, a wraz z wiekiem dochodzi też zainteresowanie karierą zawodową i zakładaniem własnej firmy.
Dlaczego warto mieć konto dla młodych?
Posiadanie konta bankowego uczy młodych ludzi monitorowania i zarządzania budżetem, planowania wydatków oraz oszczędzania. Jest to również bezpieczny sposób na przechowywanie środków, który zabezpiecza przed utratą gotówki. Umożliwia ustawienie limitu transakcji, szybką i łatwą blokadę czy zastrzeżenie karty w przypadku jej zgubienia bądź kradzieży.
Konto bankowe jest także przydatne w przypadku pilnych potrzeb finansowych, umożliwiając łatwy dostęp do zgromadzonych funduszy. Rodzic ma możliwość szybko przelać pieniądze czy zlecić cykliczny transfer środków np. kieszonkowego. Dziecko zyskuje większą niezależność, robiąc drobne zakupy np. przez Internet, a rodzic dzięki temu zyskuje czas, bo nie musi być przy nich obecny. Credit Agricole oferuje swoim młodszym klientom, w wieku od 13 do 18 lat – Konto dla Ciebie GO! Zakładane na preferencyjnych warunkach, z opcją skorzystania z dodatkowej oferty promocyjnej, a do tego z możliwością wyboru modnego wizerunku dla swojej karty zupełnie za darmo.
Nauka w praktyce
Młodzież powinna nauczyć się, jak czytać wyciągi bankowe, monitorować stan konta, a także jak planować i realizować oszczędności. Korzystanie z aplikacji mobilnych oferowanych przez banki może znacząco ułatwić zarządzanie finansami, oferując intuicyjny dostęp do wszystkich niezbędnych funkcji.
Jak pokazują badania NBP, wiedzę o finansach dzieci najczęściej czerpią od rodziców podczas wspólnych rozmów, później w ich edukacji partycypuje szkoła, a najstarsi uczniowie deklarują chęć uczenia się, bazując na własnych doświadczeniach i popełnianych błędach. Dlatego tak ważne jest, aby umożliwić im tę formę nauki poprzez samodzielne korzystanie z produktów finansowych. Rodziców powinien ucieszyć też fakt, że w badaniu NBP uczniowie – na wszystkich etapach edukacji – najlepszych odpowiedzi w teście udzielili na tematy: „Posługiwanie się pieniędzmi” oraz „Planowanie i zarządzanie finansami”.
Pomocne narzędzia i zasoby edukacyjne
Wyniki badania NBP jasno wskazują, że młodzież na każdym etapie edukacji ma świadomość, że wiedza na temat ekonomii i finansów jest potrzebna w codziennym życiu. Cieszy też fakt, że wraz z wiekiem uczniów rośnie poczucie, że ta tematyka jest dla nich interesująca i łatwa do zrozumienia. Warto to przekonanie pielęgnować poprze zachęcanie do nauki, rozmowy z dziećmi i wyposażenie je w narzędzia, które pomogą tę wiedzę poszerzać.
Do nauki zarządzania finansami przydatne mogą być, oprócz wspomnianych aplikacji do zarządzania budżetem, również gry symulacyjne, książki czy kursy online, takie jak na przykład „Kulturalnie o finansach” (www.kulturalnieofinansach.pl). Kurs ten skierowany jest do wszystkich, którzy chcieliby poszerzać swoją wiedzę na temat finansów, i podzielony został na osiem tematycznych rozdziałów. Również Khan Academy oferuje szeroką gamę darmowych zasobów edukacyjnych, w tym kursy dotyczące ekonomii i finansów, które są dostępne dla wszystkich poziomów zaawansowania na stronie www.pl.khanacademy.org.
Świetnym rozwiązaniem jest też zawsze nauka poprzez zabawę, dlatego warto zwrócić uwagę na grę planszową „Cashflow” – stworzoną przez Roberta Kiyosakiego, autora książki „Bogaty ojciec, biedny ojciec”, która uczy zarządzania finansami i inwestowania.
Ciekawą lekturę stanowi przewodnik po finansach – „Finansowy ninja” Michała Szafrańskiego, prowadzącego blog „Jak oszczędzać pieniądze” oraz popularny podcast „Więcej niż oszczędzanie pieniędzy”. Pozycja świetnie uzupełnia braki w szkolnej edukacji – wyjaśnia zasady posługiwania się produktami finansowymi i podpowiada, jak zadbać o finanse osobiste. Warto zapoznać się również z innymi książkami o tematyce finansowej: „Psychologia pieniędzy, ponadczasowe lekcje o bogactwie, chciwości i szczęściu” Morgan Housel, „Jak zadbać o własne finanse?” Marcin Iwuć, „Grosz do grosza. Jak wydawać mądrze i unikać pułapek finansowych” Ariely Dan, Kreisler Jeff oraz „Efekt latte. Dlaczego nie trzeba być bogatym, by mieć bogate życie”, David Bach, David John Mann.
Wiarygodne źródła wiedzy – od portali instytucji finansowych po uniwersyteckie kursy dla dzieci i młodzieży
Istotne jest, aby korzystać z wiarygodnych źródeł wiedzy, takich jak oficjalne strony instytucji finansowych i edukacyjnych (www.uokik.gov.pl/edukacja, www.knf.gov.pl, www.rf.gov.pl/o-nas/edukacja/, www.edukacja-finansowa.org/biblioteka), blogi ekonomiczne (www.zaradnyfinansowo.pl, www.marciniwuc.com, www.oszczednicka.pl, www.kobietainwestuje.pl, www.bogatyzwyboru.pl, www.pieniadzjestkobieta.pl, www.subiektywnieofinansach.pl) oraz wykłady i ćwiczenia oferowane przez renomowane uczelnie.
Uniwersytety przygotowują różnorodne kursy z zakresu ekonomii i finansów, które są dostępne także dla osób niebędących ich studentami. Wśród nich są też takie dedykowane dzieciom i młodzieży: Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy (www.uniwersytet-dzieciecy.pl) czy Akademia Młodego Ekonomisty (www.gimversity.pl). Warto sprawdzić również ofertę Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości (www.junior.org.pl), która działa w ramach Junior Achievement Worldwide. Organizuje warsztaty i projekty edukacyjne skierowane do młodzieży, w tym również zajęcia z zakresu edukacji finansowej. W jej ramach działa program edukacyjny „Ekonomia na co dzień” (www.ekonomia-na-co-dzien.junior.org.pl).
Dedykowane programy i szkolenia, dostosowane do potrzeb i poziomu zrozumienia młodzieży, stwarzają szansę na zdobycie praktycznej wiedzy finansowej, która może być wykorzystywana w codziennym życiu. Zachęcają one młodych ludzi do refleksji nad własnymi finansami oraz budują podstawy dla przyszłych decyzji ekonomicznych.
Korzyści z wczesnej edukacji finansowej
Wczesne wprowadzenie do edukacji finansowej nie tylko przygotowuje młodzież do przyszłych wyzwań, ale również buduje fundament pod świadome i odpowiedzialne podejmowanie decyzji ekonomicznych. Edukacja finansowa jest coraz bardziej rozpoznawalna jako kluczowy element wpływający na rozwój przedsiębiorczości wśród młodzieży. Dostęp do solidnej edukacji finansowej nie tylko zwiększa kompetencje finansowe młodych ludzi, ale również inspiruje ich do zakładania start-upów i zachęca do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Wiedza o kredytach, inwestycjach i zarządzaniu ryzykiem finansowym pozwala im podejmować przemyślane decyzje, które są kluczowe przy zakładaniu i prowadzeniu własnego biznesu. To z kolei przekłada się na szersze korzyści ekonomiczne.
Warto też wspomnieć o sukcesach młodych przedsiębiorców, takich jak Mark Zuckerberg, który już na studiach wykazał zainteresowanie i wiedzę z zakresu zarządzania finansami, co miało bezpośredni wpływ na późniejsze sukcesy Facebooka. Jego przypadek, choć wyjątkowy, pokazuje, jak bardzo wczesna edukacja finansowa może wpływać na przedsiębiorcze myślenie i innowacyjność.
Wprowadzenie młodych ludzi w świat finansów to inwestycja, która procentuje przez całe życie. Dlatego tak ważne jest, aby edukacja finansowa zajęła istotne miejsce w procesie wychowania i edukacji każdego dziecka.
Źródła:
- https://nbp.pl/wp-content/uploads/2023/05/Prezentacja-wynikow-badania-Diagnoza-wiedzy-ekon.-dzieci-i-mlodziezy-2022.pdf
- https://www.councilforeconed.org/impact/
